Hướng dẫn cách tính thuế GTGT theo hai phương pháp chi tiết

Thuế GTGT là loại thuế gián thu mà doanh nghiệp sẽ thực hiện thu và nộp cho nhà nước thay cho người tiêu dùng cuối cùng. Kế toán doanh nghiệp cần biết cách tính thuế GTGT phát sinh tại doanh nghiệp của mình được nhanh chóng và chính xác. Trong bài viết sau đây, MISA AMIS tổng hợp cách tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp và phương pháp khấu trừ chi tiết và có ví dụ minh họa cụ thể. 

1. Có mấy cách tính thuế giá trị gia tăng?

Hiện nay, thuế GTGT được tính theo hai phương pháp chính là phương pháp khấu trừ và phương pháp trực tiếp. Cụ thể như sau:

Phương pháp khấu trừ thuế

Căn cứ khoản 2 điều 11 Luật Thuế GTGT 2024, được hướng dẫn bởi Điều 21 Nghị định 181/2025/NĐ-CP quy định: Đối tượng áp dụng phương pháp khấu trừ thuế là cơ sở sản xuất kinh doanh thực hiện đầy đủ chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ theo các quy định pháp luật liên quan, bao gồm các đối tượng sau:

Phương pháp tính trực tiếp trên doanh thu

Phương pháp tính trực tiếp trên doanh thu là phương pháp tính mà doanh nghiệp tính thuế GTGT (VAT) để nộp theo tỷ lệ trên doanh thu theo từng ngành nghề kinh doanh. Tức là, doanh nghiệp chỉ cần có doanh thu là phải đóng thuế GTGT mà không cần phụ thuộc hay quan tâm mức thuế GTGT đầu vào là bao nhiêu.

2. Hướng dẫn cách tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ

Công thức tính thuế GTGT phải nộp theo phương pháp khấu trừ cụ thể như sau:

Trong đó:

a) Số thuế GTGT đầu ra bằng tổng số thuế GTGT của hàng hóa, dịch vụ bán ra ghi trên hóa đơn GTGT.

Trường hợp sử dụng chứng từ ghi giá thanh toán là giá đã có thuế GTGT thì thuế GTGT đầu ra được xác định bằng giá thanh toán trừ (-) giá tính thuế:

Cơ sở kinh doanh thuộc đối tượng tính thuế theo phương pháp khấu trừ thuế khi bán hàng hóa, dịch vụ phải tính và nộp thuế GTGT của hàng hóa, dịch vụ bán ra. Khi lập hóa đơn bán hàng hóa, dịch vụ, cơ sở kinh doanh phải ghi rõ giá bán chưa có thuế, thuế GTGT và tổng số tiền người mua phải thanh toán. Trường hợp hóa đơn chỉ ghi giá thanh toán (trừ trường hợp được phép dùng chứng từ đặc thù), không ghi giá chưa có thuế và thuế GTGT thì thuế GTGT của hàng hóa, dịch vụ bán ra phải tính trên giá thanh toán ghi trên hóa đơn, chứng từ.

Ví dụ: Doanh nghiệp B bán tivi giá bán chưa có thuế GTGT đối với tivi X là: 11.000.000 đồng/chiếc; thuế GTGT ở mức 10% (bằng 1.100.000 đồng/chiếc). Nếu hóa đơn doanh nghiệp lập chỉ ghi giá bán là 12.100.000 đồng/chiếc thì thuế GTGT tính trên doanh số bán được xác định bằng: 12.100.000 đồng/chiếc x 10% = 1.210.000 đồng/chiếc thay vì tính trên giá chưa có thuế là 11.000.000 đồng/chiếc.

Lưu ý: Trường hợp hóa đơn ghi sai mức thuế suất thuế GTGT mà cơ sở kinh doanh chưa tự điều chỉnh, cơ quan thuế kiểm tra, phát hiện thì xử lý như sau:

b) Số thuế GTGT đầu vào được khấu trừ

Số thuế GTGT đầu vào được khấu trừ bằng tổng số thuế GTGT ghi trên hóa đơn giá trị gia tăng mua hàng hóa, dịch vụ (bao gồm cả tài sản cố định) dùng cho sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu thuế GTGT, số thuế GTGT ghi trên chứng từ nộp thuế của hàng hóa nhập khẩu hoặc chứng từ nộp thuế GTGT thay cho phía nước ngoài theo hướng dẫn của Bộ Tài chính áp dụng đối với các tổ chức nước ngoài không có tư cách pháp nhân Việt Nam và cá nhân nước ngoài kinh doanh hoặc có thu nhập phát sinh tại Việt Nam.

Đối với hàng hóa,  dịch vụ mua vào là loại được dùng chứng từ đặc thù ghi giá thanh toán là giá đã có thuế GTGT thì cơ sở được căn cứ vào giá đã có thuế và phương pháp tính để xác định giá chưa có thuế và thuế GTGT đầu vào. Số thuế GTGT đầu vào được khấu trừ được xác định theo nguyên tắc, điều kiện khấu trừ thuế GTGT quy định.

3. Cách tính thuế GTGT phải nộp theo phương pháp trực tiếp trên doanh thu

Trường hợp 1: Đối với hoạt động mua bán, chế tác vàng, bạc, đá quý

Căn cứ vào khoản 1 điều 12 Luật Thuế giá trị gia tăng 2024, được hướng dẫn bởi Điều 22 Nghị định 181/2025/NĐ-CP:

• Cách tính thuế GTGT:

• Trong đó:
  • Giá thanh toán của vàng, bạc, đá quý bán ra: là giá thực tế ghi trên hóa đơn bán ra, bao gồm cả tiền công chế tác (nếu có), thuế GTGT và các khoản phụ thu, phí thu thêm mà bên bán được hưởng.
  • Giá thanh toán của vàng, bạc, đá quý mua vào: được xác định bằng giá trị vàng, bạc, đá quý mua vào hoặc nhập khẩu, đã có thuế giá trị gia tăng dùng cho mua, bán, chế tác vàng, bạc, đá quý bán ra tương ứng.
  • Thuế suất thuế GTGT của mặt hàng là vàng, bạc, đá quý: 10%. 

Ngoài ra, đơn vị kinh doanh có hoạt động mua, bán, chế tác vàng, bạc, đá quý phải hạch toán riêng hoạt động này để xác định riêng số thuế GTGT phải nộp liên quan.

Lưu ý: Trong kỳ tính thuế, nếu:

• Số thuế GTGT phải nộp của hoạt động mua bán, chế tác vàng, bạc, đá quý có giá trị âm (<0): được tính bù trừ vào số thuế GTGT phải nộp dương (>0) cùng phát sinh từ hoạt động này;
• Số thuế GTGT dương không đủ bù trừ: số thuế GTGT phải nộp âm được kết chuyển để bù trừ vào số thuế GTGT phải nộp của các kỳ kê khai thuế kế tiếp trong cùng một năm dương lịch.

Khi kết thúc năm dương lịch, số thuế GTGT phải nộp âm không được kết chuyển sang năm sau.

Trường hợp 2: Đối với hoạt động mua bán, chế tác vàng, bạc, đá quý

4. Bài tập ví dụ về cách tính thuế giá trị gia tăng

Ví dụ 2: Doanh nghiệp C sản xuất kinh doanh hàng chịu thuế 10% và không chịu thuế có phát sinh hoá đơn đầu vào như sau:

• Hoá đơn mặt hàng A giá chưa thuế là 100.000.000đ, thuế GTGT 10.000.000đ dùng cho SXKD chịu thuế.
• Hoá đơn mặt hàng B giá chưa thuế là 50.000.000đ, thuế GTGT 5.000.000đ, dùng cho SXKD không chịu thuế
• Hoá đơn mặt hàng C giá chưa thuế là 10.000.000đ, thuế GTGT 1.000.000đ, dùng chung cho cả chịu thuế và không chịu thuế.

⇒ Do đó, số thuế GTGT đầu vào được khấu trừ sẽ được xác định như sau:

Hoá đơn mặt hàng C: Hoá đơn này phải phân bổ (vì dùng chung cho cả Chịu thuế và Không chịu thuế), cụ thể như sau:

Thuế GTGT được khấu trừ sẽ tính theo tỷ lệ (%) giữa doanh thu chịu thuế GTGT và doanh thu không chịu thuế so với tổng doanh thu của hàng hóa, dịch vụ bán ra.

Tổng Doanh thu trong kỳ là 200.000.000đ

(Trong đó: Doanh thu chịu thuế 10% là: 150.000.000 (Chiếm 75%), Thuế GTGT đầu ra là 15.000.000đ

Doanh thu không chịu thuế: 50.000.000đ (Chiếm 25%)

–> Vì vậy, số thuế GTGT được khấu trừ của Hoá đơn mặt hàng C là :

Tiền thuế GTGT được khấu trừ = 1.000.000đ x 75% = 750.000đ

Như vậy, tổng cộng số thuế GTGT được khấu trừ là: 10.000.000 + 750.000 = 10.750.000đ.

Số thuế GTGT phải nộp  = Số thuế GTGT đầu ra – Số thuế GTGT đầu vào được khấu trừ

  = 15.000.000 – 10.750.000 = 4.250.000đ

*Lưu ý:

– Số thuế GTGT đầu vào được khấu trừ được xác định theo nguyên tắc, điều kiện khấu trừ thuế GTGT quy định tại Điều 14, Điều 15, Điều 16 và Điều 17 Thông tư 219/2013/TT-BTC.

 – Trường hợp hóa đơn ghi sai mức thuế suất thuế GTGT mà các cơ sở kinh doanh chưa tự điều chỉnh, cơ quan thuế kiểm tra, phát hiện thì xử lý như sau:

+ Đối với cơ sở kinh doanh mua vào hàng hóa, dịch vụ:

+ Đối với cơ sở kinh doanh bán ra hàng hóa, dịch vụ:  

Sau khi đã tính được số thuế GTGT phải nộp, kế toán cần tiến hành kê khai thuế và nộp thuế theo quy định. 

5. Những lưu ý khi tính thuế giá trị gia tăng

Thuế giá trị gia tăng (GTGT) là loại thuế gián thu áp dụng phổ biến ở Việt Nam, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động tài chính của doanh nghiệp. Dưới đây là những lưu ý quan trọng khi tính thuế GTGT để đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật và tối ưu hóa dòng tiền doanh nghiệp:

• Lựa chọn phương pháp tính thuế phù hợp: Doanh nghiệp có thể áp dụng phương pháp khấu trừ hoặc phương pháp trực tiếp khi tính thuế GTGT. Phương pháp khấu trừ cho phép trừ thuế GTGT đầu vào khỏi thuế đầu ra, giúp giảm số thuế phải nộp nếu có hóa đơn hợp lệ. Trong khi đó, phương pháp trực tiếp tính thuế theo tỷ lệ phần trăm trên doanh thu, đơn giản hơn nhưng không được khấu trừ thuế đầu vào. Việc chọn sai phương pháp có thể ảnh hưởng đến dòng tiền và chi phí thuế của doanh nghiệp.
• Kiểm tra tính hợp lệ của hóa đơn GTGT: Hóa đơn GTGT hợp lệ phải có đầy đủ thông tin như mã số thuế, tên doanh nghiệp, nội dung hàng hóa, số tiền thuế… Ngoài ra, thanh toán không dùng tiền mặt là bắt buộc đối với hóa đơn từ 20 triệu đồng trở lên nếu muốn được khấu trừ thuế. Nếu sử dụng hóa đơn không hợp lệ hoặc hóa đơn khống, doanh nghiệp có thể bị truy thu thuế và xử phạt hành chính. Do đó, cần kiểm soát chặt chẽ việc phát hành và lưu trữ hóa đơn GTGT.
• Xác định đúng mức thuế suất: Thuế GTGT có ba mức thuế suất phổ biến: 0%, 5% và 10%, tùy vào loại hàng hóa, dịch vụ. Xuất khẩu hàng hóa, dịch vụ vận tải quốc tế thường áp dụng thuế suất 0%, trong khi nước sạch, dược phẩm, nông sản chưa chế biến chịu thuế 5%. Hầu hết hàng hóa và dịch vụ còn lại áp dụng mức thuế 10%. Xác định sai thuế suất có thể khiến doanh nghiệp bị truy thu thuế hoặc tính giá bán không hợp lý, ảnh hưởng đến lợi nhuận.
• Kê khai và nộp thuế đúng hạn: Doanh nghiệp có thể kê khai thuế GTGT theo tháng hoặc theo quý tùy vào doanh thu. Nếu doanh thu từ 50 tỷ đồng/năm trở lên, doanh nghiệp phải kê khai theo tháng, còn doanh thu dưới mức này có thể kê khai theo quý. Hạn nộp tờ khai là ngày 20 của tháng tiếp theo đối với kê khai tháng và ngày 30 của tháng đầu quý tiếp theo đối với kê khai quý. Nếu nộp chậm, doanh nghiệp sẽ bị phạt lãi suất 0.03%/ngày trên số thuế chưa nộp.
• Cập nhật chính sách thuế mới nhất: Chính sách thuế GTGT thường xuyên thay đổi, ảnh hưởng đến nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp. Một số chính sách giảm thuế tạm thời có thể được áp dụng để hỗ trợ doanh nghiệp trong từng giai đoạn. Nếu không cập nhật kịp thời, doanh nghiệp có thể nộp thừa thuế hoặc kê khai sai, dẫn đến bị truy thu. Do đó, nên theo dõi thông tin từ Tổng cục Thuế, cục thuế địa phương hoặc sử dụng phần mềm kế toán để hạn chế sai sót.

Kết luận

Trên đây là toàn bộ nội dung “Hướng dẫn cách tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp và phương pháp khấu trừ” được MISA AMIS chia sẻ gửi đến quý bạn đọc. Mong rằng bài viết sẽ giúp ích và hỗ trợ cho công việc của kế toán doanh nghiệp, đặc biệt là trong việc tính thuế GTGT được đúng, đủ, chính xác.

Đối với người làm kế toán, sự hỗ trợ của phần mềm kế toán trong công việc hàng ngày là vô cùng hữu ích. Đặc biệt, phần mềm kế toán online MISA AMIS với đầy đủ các tính năng từ phân tích tài chính, quỹ, ngân hàng đến mua bán hàng, quản lý hóa đơn, hợp đồng …. và nhất là tính năng về thuế sẽ là lựa chọn hoàn hảo cho kế toán viên. Tính năng về thuế tạo ra sự đơn giản, chính xác và hiệu quả trong nghiệp vụ quản lý thuế của doanh nghiệp, các tính năng như:

• Tự động lập tờ khai theo mẫu biểu mới nhất
• Tự động khấu trừ thuế
• Nộp tờ khai trực tiếp cho cơ quan thuế từ phần mềm
• Tự động quyết toán thuế TNDN hàng năm

là những tính năng cần thiết và sẽ hỗ trợ tối đa cho kế toán viên trong quá trình thực hiện nghiệp vụ kế toán về thuế. Anh/chị kế toán viên quan tâm tìm hiểu và trải nghiệm bản demo phần mềm kế toán online MISA AMIS có thể đăng ký:

Dùng ngay miễn phí