Ứng dụng Gamification – Mô hình trò chơi trong quản trị nhân sự

Trong môi trường công sở, những quy trình lặp đi lặp lại, báo cáo dài dằng dặc hay các hoạt động nội bộ thiếu sức sống dễ khiến nhân viên cảm thấy chán nản. Khi công việc trở thành nghĩa vụ, hiệu suất làm việc cũng dần đi xuống. Đó là lúc các doanh nghiệp bắt đầu tìm kiếm một giải pháp mới, thứ có thể thổi làn gió hứng khởi vào từng hoạt động hàng ngày. Gamification chính là một lựa chọn đáng chú ý. Cùng MISA AMIS tìm hiểu cách “game hóa” có thể biến công việc trở nên thú vị và hiệu quả hơn như thế nào.

1. Gamification là gì?

Gamification (game hóa) là việc ứng dụng các yếu tố và cơ chế đặc trưng của trò chơi vào những hoạt động không phải trò chơi, nhằm tăng sự hứng thú, thúc đẩy hành vi và cải thiện hiệu quả. Đây là cách tiếp cận được sử dụng để giải quyết vấn đề, nâng cao trải nghiệm hoặc duy trì sự tham gia của người dùng thông qua các công cụ quen thuộc trong game.

Trò chơi và các yếu tố mang tính trò chơi đã trở nên phổ biến trong giáo dục, giải trí, truyền thông và nhiều lĩnh vực khác. Những yếu tố phổ biến nhất gồm: điểm số để phản ánh tiến độ, huy hiệu ghi nhận thành tích và bảng xếp hạng thể hiện sự cạnh tranh giữa các cá nhân hoặc nhóm.

Có 2 loại gamification cơ bản:

• Trò chơi hóa cấu trúc (Structural gamification): Các yếu tố trò chơi như huy hiệu, điểm số, bảng xếp hạng được thêm vào một nội dung đã có sẵn. Mục tiêu là tạo động lực để người dùng tiếp cận và hoàn thành nội dung đó, dù bản thân nội dung không thay đổi.

• Trò chơi hóa nội dung (Content gamification): Nội dung được biến đổi theo hướng giống với trò chơi, giúp người dùng tiếp thu kiến thức hoặc thực hiện nhiệm vụ theo cách thú vị và sáng tạo hơn. Họ vẫn học và làm việc, nhưng với trải nghiệm gần với việc chơi game.

2. Vì sao Gamification trở nên phổ biến?

Gamification không phải là một khái niệm mới, vốn có từ lâu trước cả khi việc này có tên gọi chính thức vào 2002. Từ phong trào Hướng đạo sinh đầu thế kỷ 20 đến những ứng dụng thực tiễn trong doanh nghiệp hiện đại, việc đưa yếu tố trò chơi vào các hoạt động nghiêm túc đã chứng minh được hiệu quả rõ rệt. Đặc biệt, từ năm 2010 trở lại đây, gamification bùng nổ nhờ sự hỗ trợ của công nghệ số.

Gamification được ưa chuộng nhờ khả năng ứng dụng linh hoạt trong nhiều lĩnh vực như giáo dục, y tế, ngân hàng, marketing, đào tạo và quản trị nhân sự. Nhiều nhân viên cho biết họ hứng thú hơn khi công việc có yếu tố trò chơi. Gamification đã và đang chứng minh vai trò trong việc làm mới trải nghiệm công việc, khiến những nhiệm vụ quen thuộc trở nên sinh động và hấp dẫn hơn.

Bốn lý do chính giúp gamification trở nên phổ biến gồm:

• Tăng sự gắn kết giữa nhân viên: Khi nhiệm vụ được thiết kế theo hình thức game, nhân viên cảm thấy có động lực hơn để tham gia và duy trì tương tác.
• Nâng cao tinh thần đồng đội: Các hoạt động mang tính tập thể như trò chơi nhóm, thử thách theo team giúp xây dựng tinh thần hợp tác và kết nối.
• Cải thiện kỹ năng hợp tác: Nhân viên có cơ hội luyện tập phối hợp thông qua các tình huống mô phỏng và nhiệm vụ đa vai trò.
• Duy trì sự cạnh tranh lành mạnh: Bảng xếp hạng, điểm số, huy hiệu thúc đẩy nỗ lực cá nhân mà không gây áp lực tiêu cực.

3. Ứng dụng thực tiễn Gamification trong quản trị nguồn nhân lực

3.1 Ứng dụng thực tiễn Gamification trong tuyển dụng

Các nhà tuyển dụng ngày nay đang phải tìm cách để cạnh tranh trong việc giành nhân tài về cho công ty khi mà thị trường việc làm ngày một eo hẹp. Gamification đã giúp họ rất nhiều trong việc này.

Họ nhận ra các trò chơi ảo, tích hợp điểm và nhập vai, có thể có ích trong việc thu hút và đánh giá ứng viên một cách hiệu quả, đặc biệt là những người thuộc thế hệ Z. 

Các chuyên gia tuyển dụng cho biết gamification có thể khơi dậy sự quan tâm của mọi người đối với cơ hội việc làm, tạo ra một hình ảnh sáng tạo về nhà tuyển dụng và đưa ra chính xác về hiệu suất công việc của ứng viên tương lai.

Thật vậy, một số tổ chức đang thực hiện đánh giá năng lực của nhân viên tương lai cho các vị trí cụ thể bằng cách sử dụng các kịch bản dạng trò chơi.

Ví dụ các công ty trên thế giới như Google, Apple thường phát triển và khắc phục các lỗ hổng bảo mật thông qua việc tiến hành các thử thách xử lý và viết code với các ứng cử viên hàng đầu của mình. Cách này giúp cho các các ứng viên lập trình tiếp cận những vấn đề kích thích tư duy liên quan đến công việc và cách giải quyết.

Công ty Vinfast, FPT, Toyota, Ajinomoto áp dụng một số trò chơi tuyển dụng như trải nghiệm, đóng vai, tourline sẽ cung cấp cho ứng viên xem trước thực tế về các công việc.

Trước khi tham gia vào các vòng phỏng vấn, ứng viên sẽ được tham gia vào tourline của nhà máy. Họ được dẫn đi tham quan dây chuyền sản xuất, cách nhà máy vận hành, quan sát công việc và hướng dẫn chi tiết các yêu cầu của những nhân viên đang làm ở các vị trí họ đang ứng tuyển… 

Gamification lúc này trở nên rất có lợi cho cả công ty và ứng viên, giúp ứng viên có cái nhìn rõ ràng và sâu sắc về công việc, ứng viên tự lựa chọn xem đây có phải là công việc mà họ thực sự muốn làm hay không. Điều này rất quan trọng, nó giúp tiết kiệm chi phí trong tuyển dụng và giảm bớt rủi ro trong việc tuyển dụng sai. 

Một ví dụ khác về gamification đang được tích hợp vào quy trình giới thiệu người cho công ty trong tuyển dụng. Người giới thiệu sẽ được nhận huy hiệu, điểm hoặc phần thưởng khác được phân bổ cho các lượt giới thiệu thành công. Điểm hoặc huy hiệu tích lũy được trao từ ba đến sáu tháng sau khi người giới thiệu được tuyển dụng.

Điều này góp giúp cho nhân viên tham gia vào quá trình tuyển dụng một cách hào hứng, giúp đẩy nhanh quá trình tuyển người của doanh nghiệp.

Theo khảo sát của PwC tại Việt Nam, 92% ứng viên cho biết họ có cái nhìn tích cực hơn về công ty sau khi được tham gia trải nghiệm tourline công việc. Gamification cũng đã góp phần làm tăng đáng kể số lượng người xin việc.

Các công cụ tuyển dụng và truyền thông cũng được thiết kế tương thích với nhu cầu của thế hệ trẻ về nhu cầu xã hội, nhu cầu kết nối mạng, tìm kiếm thông tin nhanh chóng và phát triển bản thân thông qua Internet.

3.2 Ứng dụng thực tiễn GAMIFICATION trong đào tạo nội bộ

Gamification đang ngày càng chứng tỏ vai trò quan trọng trong lĩnh vực đào tạo nhân sự. Việc áp dụng các yếu tố trò chơi như điểm số, huy hiệu, phần thưởng hay cấp độ không chỉ khiến quá trình học trở nên thú vị mà còn tăng khả năng ghi nhớ thông tin và giúp người học hiểu sâu hơn nội dung được truyền tải.

Một ví dụ điển hình đến từ Tiến sĩ Yamazaki Kyoko, nguyên Giám đốc Nhân sự của Hermes Japan – chuyên gia HR được chứng nhận bởi tổ chức JSHRM. Bà đã dành nhiều năm nghiên cứu và triển khai gamification trong đào tạo nhân sự. Tại Hermes, các khóa đào tạo quản lý kéo dài 3–7 ngày được thiết kế hoàn toàn dưới dạng trò chơi. Người học không tiếp nhận lý thuyết khô khan, mà được đưa vào các tình huống mang tính thử thách để tự “ngộ ra” tư duy, kỹ năng lãnh đạo và khả năng tương tác cần thiết.

Tại Việt Nam, nhiều tập đoàn lớn như Samsung, Intel, Honda, Canon, Vingroup cũng đã triển khai gamification trong hoạt động đào tạo, đặc biệt là:

• Đào tạo hội nhập cho nhân viên mới

• Nâng cao năng lực nội bộ

• Huấn luyện kỹ năng mềm và xây dựng đội nhóm

Một trong những hiệu quả rõ rệt là gamification giúp giảm tỷ lệ nghỉ việc trong giai đoạn hội nhập. Theo thống kê, ở nhiều doanh nghiệp, 40% – 50% nhân viên mới nghỉ việc trong vòng 4 tháng đầu. Tuy nhiên, khi áp dụng gamification trong chương trình đào tạo hội nhập, tỷ lệ này đã giảm xuống dưới 20%. Điều này đến từ việc các nhiệm vụ được biến thành các chặng “trò chơi”, có phần thưởng và cảm giác chinh phục, giúp nhân viên mới nhanh chóng thích nghi và gắn bó với môi trường làm việc.

Không chỉ có vậy, e-learning cũng trở nên hiệu quả hơn nhờ gamification. Các doanh nghiệp như Samsung, Toyota, Deloitte, Viettel đang sử dụng hình thức xếp hạng, tặng điểm, trao phần thưởng trong các chương trình học trực tuyến. Nhân viên được khuyến khích hoàn thành các module học với tinh thần cạnh tranh lành mạnh, thay vì chỉ học để hoàn thành nghĩa vụ.

Báo cáo của Hiệp hội Đào tạo và Phát triển Hoa Kỳ (ASTD) cho thấy:
25% trong số 551 giám đốc nhân sự được khảo sát cuối năm 2019 đã tích hợp gamification vào chương trình đào tạo. Những hình thức phổ biến bao gồm huy hiệu thành tích, cấp độ và phần thưởng, cho thấy tính hiệu quả và tiềm năng phát triển lâu dài của phương pháp này.

3.3 Ứng dụng thực tiễn Gamification trong đánh giá

Gamification ngày càng được áp dụng rộng rãi trong các chương trình khen thưởng nội bộ, với mục tiêu công nhận nỗ lực và tăng mức độ gắn kết của nhân viên. Bằng cách lồng ghép yếu tố giải trí vào hoạt động đánh giá, doanh nghiệp không chỉ tạo ra môi trường làm việc thú vị mà còn khơi dậy tinh thần thi đua và sự chủ động trong đội ngũ.

Với nhân viên, việc đi làm giống như tham gia một trò chơi có phần thưởng vừa vui, vừa có động lực. Với nhà quản lý, đây là công cụ hiệu quả để nâng cao hiệu suất và củng cố văn hóa doanh nghiệp tích cực. Khi được thiết kế đúng cách, gamification không chỉ giúp đo lường hiệu quả công việc mà còn biến đánh giá thành một trải nghiệm tích cực và nhiều cảm hứng.

Samsung là một ví dụ điển hình khi triển khai thành công chương trình gamification trong thi đua khen thưởng.

• Hệ thống bảng thành tích cập nhật theo tuần giúp nhân viên theo dõi thứ hạng, tạo động lực cải thiện kết quả.
• Cơ cấu giải thưởng đa dạng từ vật chất đến tinh thần giúp thu hút sự tham gia mạnh mẽ, tạo hiệu ứng lan tỏa trong toàn tổ chức.

3.4 Ứng dụng thực tiễn Gamification trong tăng hiệu suất lao động

Gamification tạo ra hứng thú trong công việc và đồng thời kích hoạt động lực nội tại, giúp nhân viên chủ động và nỗ lực hơn. Nhiều tập đoàn lớn như FPT, VinFast, Toyota đã triển khai chương trình biến nhiệm vụ công việc thành các thử thách theo cấp độ từ dễ đến khó. Mỗi nhiệm vụ hoàn thành được chấm điểm và cập nhật trên hệ thống xếp hạng thi đua.

Phần thưởng được thiết kế dựa trên thời gian hoàn thành và độ khó của công việc, tạo ra cảm giác hứng khởi thay vì mệt mỏi. Chính động lực tự thân giúp nhân viên muốn làm nhanh hơn, tốt hơn.

Tại các nhà máy sản xuất theo dây chuyền, có thể thấy bảng điện tử hiển thị số sản phẩm mỗi công nhân hoàn thành trong ca làm. Khi vượt mức tiêu chuẩn, con số tự động tăng lên một bậc. Đây là cách đơn giản để nhân viên nhìn thấy hiệu suất của mình và có thêm động lực cải thiện kỹ năng.

Trong ngân hàng, mỗi bàn giao dịch đều gắn thiết bị cho khách hàng đánh giá mức độ hài lòng sau mỗi giao dịch. Giao dịch viên có nhiều lượt đánh giá cao nhất trong tháng sẽ nhận được phần thưởng. Điều này lý giải vì sao họ luôn giữ thái độ chuyên nghiệp, thân thiện, sẵn sàng hỗ trợ khách hàng kể cả trong những tình huống khó.

Gamification cũng được áp dụng hiệu quả trong hoạt động teamwork và đào tạo hội nhập. Ví dụ, một leader được giao hướng dẫn hai nhân viên mới, cùng tạo thành một nhóm ba người. Nhóm nào hoàn thành các nhiệm vụ nhanh, đạt nhiều huy hiệu và điểm số cao sẽ được tuyên dương. Điều này khuyến khích cả leader và nhân viên phối hợp chặt chẽ, hỗ trợ lẫn nhau để đạt kết quả tốt nhất.

 4. Ưu điểm khi áp dụng Gamification trong quản trị nhân sự

Gamification không chỉ cung cấp một cách để tương tác với người lao động mà còn mang lại một số lợi ích lớn khi áp dụng trong các hoạt động nhân sự:

• Giảm chi phí tuyển dụng: tỷ lệ nghỉ việc (turnover) với những người mới giảm sẽ giúp tuyển dụng đạt chỉ tiêu nhanh chóng thay. Các chương trình gamification cũng giúp quảng bá thương hiệu công ty, thu hút ứng viên và gây được thiện cảm tốt.
• Tăng năng suất: Tạo ra các động lực từ bên trong giúp người lao động giảm thời gian cần thiết để hoàn thành nhiệm vụ.
• Cam kết gắn bó lâu dài hơn: Những chương trình bảng điểm, bảng thành tích dài hạn giúp khuyến khích người lao động gắn bó hơn với tổ chức ( ví dụ: vinh danh 5 năm gắn bó, tặng sổ tiết kiệm cho những người thâm niên 10 năm).
• Đào tạo và phát triển thành công: Môi trường học tập thu hút cho phép nhân viên tự phát triển bản thân tốt hơn, tăng khả năng ghi nhớ kiến thức và kích thích nhân viên tham gia các khóa học. 

5. Gamification: Trái ngọt hay quả đắng?

Gamification mang lại cơ hội cho tất cả mọi người trong việc tham gia và giành chiến thắng

Yếu tố cốt lõi để tạo ra một trò chơi toàn diện là phải đảm bảo được rằng một người ở mức độ trung bình cũng có thể giành chiến thắng. Để làm được điều này, những người thiết kế các chương trình sử dụng kỹ thuật gamification phải là những chuyên gia có kinh nghiệm về hành vi, thái độ, khả năng tư duy, giáo dục và am hiểu sâu về kinh doanh.

Nhân viên giống như là khách hàng, thưởng thức các món ăn của đầu bếp, người đầu bếp phải là bậc thầy tạo ra những món ăn ngon.

Ví dụ một chương trình có 100 người tham gia, bảng xếp hạng chỉ hiển thị 5 nhân viên có hiệu suất cao nhất, thì hiểu nhiên cơ hội để cho những người ở mức trung bình sẽ gần như bằng không, nhân viên sẽ bị mất động lực vì dù cố gắng bao nhiêu chăng nữa, họ cũng không thể đạt được.

Vì vậy, nếu một chương trình nhân sự sử dụng gamification được thiết kế bởi “những người đầu bếp tồi” thì sẽ tốn thời gian, tốn chi phí và nhân sự nhận được “quả đắng”. Hiểu đơn giản, gamification có thể mang lại rất nhiều lợi ích như chúng ta nói ở trên, nhưng cũng có thể khiến bạn mất rất nhiều chi phí, thời gian và công sức mà không đạt được gì nếu chương trình đó thất bại.

Một lý do khiến các chương trình gamification có thể thất bại đó là không tạo ra được độ khó phù hợp.

Aaron Moncrieff, giám đốc tiếp thị của Bunchball, một nền tảng trò chơi hóa dựa trên Edina, Minn khẳng định: “Bạn cần tạo ra một trải nghiệm cân bằng để cải thiện năng suất, quy trình và sự phát triển cá nhân. Nếu bạn bỏ qua sự phát triển cá nhân của nhân viên, bạn sẽ tạo ra căng thẳng và sẽ có phản ứng dữ dội”.

Ví dụ đơn giản, nếu bạn có thể hoàn thành các nhiệm vụ ở các cấp độ trò chơi yêu cầu trong thời gian ngắn ( 2-3 tuần) thì bạn sẽ không còn mục đích để tiếp tục phát triển bản thân, và ngược lại, nếu quá khó, thì bạn sẽ nhanh chóng bỏ cuộc giữa chừng.

Chỉ tiêu, bảng xếp hạng, cách tính phải được thiết lập lại mỗi tuần để nhân viên có cơ hội vượt trội. Ví dụ Amazon áp dụng chương trình dành cho các nhóm tham gia các nhiệm vụ và những người đạt được nhiều điểm nhất ở mỗi một tuần sẽ nhận được phiếu mua hàng trị giá 50 USD của Amazon. 

Ban đầu, chương trình này đã rất thành công, các nhóm tham gia một cách hào hứng và nhiều nhóm giành được nhiều phiếu mua hàng của Amazon, nhân viên cảm thấy rất vui mà mong chờ.

Tuy nhiên, sau 3 tuần, các nhóm nhiệm vụ không có nhiều thay đổi và cơ cấu giải thưởng thu hẹp lại với tính năng loại trừ những người đã đạt giải của tuần trước. Số lượng nhân viên tham gia sau 3 tuần giảm 65% và sau 6 tuần chỉ còn 20% tham gia. Amazon đã phải đóng chương trình này.

Mục tiêu của gamification đối với nhân viên khi áp dụng vào các chương trình của nhân sự đó là tạo ra sự hứng thú tham gia, cạnh tranh và ghi nhớ sâu, có thể biến nhân viên yếu thành nhân viên trung bình, nhân viên trung bình thành nhân viên khá…

Nếu bạn chú ý đến độ khó và tính cân bằng thì gamification sẽ thành công và đem lại hiệu quả rất cao cho tổ chức, bạn thực sự được nếm “ trái ngọt” từ chương trình đó.

6. Nâng cao trải nghiệm số cho nhân viên với phần mềm nhân sự

Để giữ chân nhân tài và nâng cao hiệu suất, doanh nghiệp không thể chỉ dừng lại ở việc giao nhiệm vụ và trả lương đúng hạn. Tạo ra sự hứng khởi trong công việc mới là yếu tố giúp nhân viên gắn bó và phát triển bền vững cùng tổ chức.

Gamification là một cách hiệu quả. Khi công việc được thiết kế như những thử thách có điểm số, cấp độ, phần thưởng, nhân viên sẽ cảm thấy mình đang chinh phục thay vì bị ép buộc. Nâng cao trải nghiệm số là một cách khác. Việc tương tác với quy trình nội bộ qua các nền tảng hiện đại, trực quan, dễ dùng sẽ giúp nhân viên cảm thấy thuận tiện, minh bạch và chủ động hơn trong công việc hàng ngày.

MISA AMIS HRM là phần mềm quản trị nhân sự hiện đại, giúp doanh nghiệp vừa tối ưu công tác quản lý, vừa mang lại trải nghiệm làm việc tiện lợi cho nhân viên.

Tìm hiểu thêm

Tính năng nổi bật dành cho HR:

• Quản lý hồ sơ nhân sự, HĐLĐ, bảo hiểm, lương thưởng, đánh giá KPI trên cùng một nền tảng

• Tự động hóa quy trình tuyển dụng, onboarding, đào tạo nội bộ

• Thiết lập bảng chấm công, tính lương và khai báo thuế nhanh chóng, chính xác

• Phân tích dữ liệu nhân sự theo thời gian thực, hỗ trợ ra quyết định

Tiện ích dành cho nhân viên:

• Xin nghỉ phép, xem bảng lương, cập nhật thông tin cá nhân ngay trên điện thoại

• Đăng ký tham gia đào tạo, đánh giá năng lực và nhận phản hồi tức thì

• Theo dõi tiến độ công việc, bảng điểm thi đua, huy hiệu, khen thưởng minh bạch

Cùng MISA AMIS HRM bắt đầu hành trình chuyển đổi số nhân sự, tạo ra một môi trường làm việc hiệu quả, hiện đại và đầy cảm hứng.

7. Kết luận

Gamification trong quản trị nhân sự đòi hỏi thiết kế và triển khai bài bản, nhưng hiệu quả mang lại là rất rõ rệt. Khi áp dụng đúng cách, nó giúp cải thiện đáng kể các hoạt động như tuyển dụng, đào tạo, onboarding, thi đua khen thưởng và nâng cao hiệu suất làm việc.

Kết hợp với trải nghiệm số hiện đại, hiệu quả này càng được tăng cường. Nhân viên cảm thấy công việc hấp dẫn hơn, đồng thời được hỗ trợ bởi hệ thống công nghệ giúp mọi quy trình trở nên nhanh chóng, minh bạch và dễ tiếp cận.