Quản trị tài chính là gì? Mục tiêu, chức năng và vai trò

Quản trị tài chính không chỉ là nền tảng để vận hành doanh nghiệp mà còn là yếu tố then chốt giúp tối ưu chi phí, duy trì dòng tiền và ra quyết định đúng đắn. Với các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam, việc quản lý tài chính bài bản là chìa khóa để phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Bài viết này MISA AMIS sẽ giúp bạn hiểu rõ từ khái niệm, chức năng, nguyên tắc đến quy trình quản trị tài chính, đồng thời đưa ra chiến lược và công cụ thực tiễn để quản lý tài chính hiệu quả trong thời đại số.

1. Quản trị tài chính là gì?

Quản trị tài chính (Financial management) là quá trình lập kế hoạch chiến lược, tổ chức, chỉ đạo và kiểm soát tất cả các hoạt động tài chính trong một doanh nghiệp hoặc tổ chức, nhằm đạt mục tiêu tốt hơn với các mục tiêu mà doanh nghiệp, tổ chức đề ra. Hoạt động này bao gồm việc quản lý vốn, chi phí, đầu tư, rủi ro,… để tối ưu hóa giá trị của cổ đông, tạo lợi nhuận, giảm thiểu rủi ro và bảo vệ sức khỏe tài chính của tổ chức, doanh nghiệp trong ngắn và dài hạn.

Đọc thêm: Tài chính là gì? bản chất và chức năng của tài chính

2. Mục tiêu của quản trị tài chính

Mục tiêu của quản trị tài chính doanh nghiệp là giúp các doanh nghiệp có quyết định tích cực ảnh hưởng đến sự ổn định tài chính ở cả hiện tại và tương lai. Khi có một kế hoạch tài chính rõ ràng, minh bạch doanh nghiệp sẽ có sự ổn định tài chính và khả năng sinh lời cao hơn.

• Tối đa hóa giá trị doanh nghiệp: Đây là mục tiêu hàng đầu, hướng đến việc tăng cường giá trị của công ty trên thị trường.
• Tối ưu hóa lợi nhuận: Quản trị tài chính giúp tăng doanh thu, giảm chi phí và tối đa hóa lợi nhuận.
• Đảm bảo sự ổn định tài chính: Bao gồm quản lý dòng tiền, nợ, và rủi ro tài chính để duy trì sự ổn định và khả năng thanh toán của doanh nghiệp (lương nhân viên, nhập hàng hoặc tái đầu tư)
• Huy động và sử dụng vốn hiệu quả: Bao gồm việc tìm kiếm các nguồn vốn, quản lý đầu tư và sử dụng vốn một cách hiệu quả để đạt được mục tiêu kinh doanh.

3. Các chức năng của quản trị tài chính

Quản trị tài chính không chỉ là quản lý tiền bạc, mà là một hệ thống bao gồm nhiều chức năng then chốt giúp doanh nghiệp duy trì hoạt động ổn định, tăng trưởng bền vững và tối ưu hiệu quả kinh doanh.

Quản trị tài chính doanh nghiệp có 07 chức năng chính sau:

(1). Ước tính yêu cầu về vốn

Nhà quản trị tài chính cần lập dự toán các yêu cầu về vốn của doanh nghiệp. Điều này phụ thuộc vào chi phí, lợi nhuận dự kiến của các hoạt động với chính sách trong tương lai. Dự toán này phải được thực hiện một cách đầy đủ nhằm tăng thêm thu nhập cho doanh nghiệp.

(2). Xác định thành phần nguồn vốn

Khi đã thực hiện các ước tính yêu cầu về vốn, thành phần nguồn vốn phải được xác định. Điều này có liên quan đến phân tích nợ ngắn và dài hạn, phụ thuộc vào tỷ lệ vốn của chủ sở hữu và các quỹ bổ sung phải được huy động từ bên ngoài.

(3). Lựa chọn nguồn vốn

Nhà quản trị tài chính có thể lựa chọn nguồn vốn để huy động cho doanh nghiệp. Họ cần chọn lọc nguồn vốn có khả năng kiếm tiền lớn nhưng với mức chi phí thấp. Đồng thời cải tạo đòn bẩy để tối đa hóa giá trị cho cổ đông.

(4). Đầu tư vào các quỹ

Nhà quản trị cần quyết định về việc phân bổ ngân sách vào các dự án có lợi nhuận, mang lại doanh thu lớn để đảm bảo an toàn và hiệu quả đầu tư.

(5). Xử lý thặng dư

Nhà quản trị tài chính cần đưa ra những quyết định về lợi nhuận ròng cho doanh nghiệp, có thể thực hiện theo 2 cách sau:

– Tuyên bố cổ tức: Xác định tỷ lệ cổ tức và các lợi ích khác.

– Lợi nhuận giữ lại: Điều này phụ thuộc vào kế hoạch thay đổi, mở rộng, đa dạng hóa của doanh nghiệp.

(6). Quản trị tiền mặt

Nhà quản trị tài chính cần đưa ra những chính sách liên quan đến việc quản lý tiền mặt. Tiền mặt trong doanh nghiệp được phân bổ cho nhiều mục đích khác nhau như tiền điện nước, thanh toán cho chủ nợ, đáp ứng khoản nợ tới hạn, duy trì cổ phiếu, mua nguyên vật liệu,…

(7). Kiểm soát tài chính

Nhà quản trị tài chính doanh nghiệp cần kiểm soát quỹ tài chính kinh tế, thông qua các kỹ thuật như phân tích tỷ lệ dự báo tài chính, chi phí, kiểm soát lợi nhuận,…

Xem thêm: Phần mềm quản lý doanh nghiệp tích hợp hoạt động quản trị tài chính

4. Vai trò của việc quản trị tài chính doanh nghiệp

Quản lý tài chính giữ một vai trò thiết yếu trong việc đảm bảo sự phát triển bền vững cho doanh nghiệp. Các vai trò chính bao gồm:

• Đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững: Giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn tài chính, thích ứng với thay đổi của thị trường và đạt được mục tiêu tăng trưởng.
• Nâng cao hiệu quả hoạt động: Giúp doanh nghiệp sử dụng nguồn lực tài chính hiệu quả hơn, tăng doanh thu, giảm chi phí và tối ưu hóa lợi nhuận.
• Tạo lợi thế cạnh tranh: Giúp doanh nghiệp đưa ra các quyết định tài chính sáng suốt, đầu tư vào các lĩnh vực có tiềm năng và tạo ra lợi thế cạnh tranh trên thị trường.

5. Các nguyên tắc cơ bản của quản trị tài chính

Quản lý tài chính không chỉ là theo dõi sổ sách hay kiểm tra doanh thu – chi phí, mà là cả một hệ thống tư duy và phương pháp nhằm giữ cho doanh nghiệp luôn ở trạng thái ổn định, linh hoạt và sẵn sàng phát triển. Dưới đây là 5 nguyên tắc quản lý tài chính mà mọi doanh nghiệp nên áp dụng:

Tổ chức lại nguồn tài chính với hệ thống chi tiết:

Nguồn tài chính cần được phân loại rõ ràng theo từng hạng mục: vốn cố định, vốn lưu động, ngân sách cho từng bộ phận, v.v… Việc tổ chức tài chính theo hệ thống giúp nhà quản lý:

• Dễ dàng theo dõi dòng tiền.
• Biết được khoản nào đang sinh lời, khoản nào đang lãng phí.
  Tối ưu nguồn lực để phục vụ cho mục tiêu dài hạn.

Giữ cân bằng tốt giữa thu nhập và chi phí

Nguyên tắc cốt lõi để doanh nghiệp tồn tại lâu dài là thu phải lớn hơn chi. Việc lập ngân sách, giám sát chi phí định kỳ và tối ưu hóa dòng tiền là những bước quan trọng để giữ được sự cân bằng này. Doanh nghiệp nên tránh:

• Mở rộng quá nhanh khi chưa có dòng tiền vững chắc.
• Chi tiêu vượt dự toán mà không có kiểm soát.

Tận dụng ngân sách hiện có một cách hiệu quả

Không phải lúc nào có nhiều vốn mới là lợi thế. Quan trọng là cách doanh nghiệp sử dụng đồng tiền hiện có. Điều này bao gồm:

• Phân bổ chi tiêu theo ưu tiên chiến lược.
• Đầu tư vào các hoạt động mang lại lợi nhuận lâu dài.
• Hạn chế tồn kho không cần thiết, tối ưu chi phí vận hành.

Cân bằng giữa mức rủi ro và hiệu suất, lợi nhuận

Tương tự như nguyên tắc “trade-off”, quản lý tài chính hiệu quả là biết chấp nhận rủi ro trong giới hạn cho phép, đổi lại có cơ hội sinh lời cao hơn. Tuy nhiên, cần có kế hoạch đánh giá và giám sát rủi ro thường xuyên để điều chỉnh chiến lược kịp thời.

 Luôn có phương án dự phòng cho tình huống khẩn cấp

Thị trường có thể biến động bất ngờ: dịch bệnh, thay đổi chính sách, hoặc mất khách hàng lớn. Một doanh nghiệp thông minh sẽ:

• Luôn có quỹ dự phòng.
• Xây dựng kịch bản tài chính cho các tình huống xấu nhất.
• Chủ động ứng phó để không bị động khi rủi ro xảy ra.

Có thể bạn quan tâm: Ứng dụng công nghệ tối ưu công tác quản trị tài chính và khơi thông dòng vốn cho doanh nghiệp

6. Quy trình quản trị tài chính doanh nghiệp

Quản trị tài chính không thể là những hoạt động rời rạc, phản ứng bị động với thị trường. Thay vào đó, cần có một quy trình bài bản, có hệ thống để đảm bảo doanh nghiệp luôn chủ động trong mọi tình huống tài chính – từ hoạch định đến đánh giá hiệu quả.

Dưới đây là 4 bước trong quy trình quản trị tài chính doanh nghiệp theo mô hình hiện đại:

(1). Lập kế hoạch và ngân sách

Doanh nghiệp nên sử dụng các dữ liệu tài chính ở quá khứ và hiện tại để đặt mục tiêu, sửa đổi và thay đổi ngân sách. Lập kế hoạch chi tiết, rõ ràng giống như việc phác họa bức tranh toàn cảnh về tình hình tài chính của doanh nghiệp.

(2). Phân bổ nguồn lực

Các nhà quản trị tài chính cần ấn định giá trị cho các nguồn vốn và đưa ra những quyết định về việc phân bổ nguồn lực, dựa trên các tiêu chí như mức tăng trưởng dự kiến của doanh nghiệp và các mục tiêu tài chính. Đưa ra một khuôn khổ để sử dụng nguồn vốn và xác định danh mục đầu tư tạo ra nhiều doanh thu nhất, dựa trên tình hình tài chính của doanh nghiệp.

(3). Vận hành và giám sát

Giai đoạn này rất quan trọng để ngăn chặn các hoạt động gian lận, sai sót trong việc phân bổ vốn. Giám đốc tài chính (CFO) cần tiến hành đánh giá, giám sát thường xuyên về hoạt động kinh doanh và dòng tiền. Những đánh giá định kỳ này giúp giảm thiểu gian lận và kịp thời phát hiện các vấn đề khác.

(4). Đánh giá và báo cáo

Nhà quản trị tài chính nên đánh giá hệ thống quản trị tài chính của doanh nghiệp thường xuyên, nhằm có những thay đổi khi cần thiết. Các báo cáo tài chính và dữ liệu tài chính có thể hữu ích khi đánh giá hiệu quả và sự thành công của doanh nghiệp. Từ đó có thể đưa ra các đề xuất dựa trên nghiên cứu nhằm giúp công ty lưu trữ và quản lý dữ liệu tài chính một cách an toàn, tuân thủ các luật định liên quan và khai thác dữ liệu khi cần.

7. Các quyết định chính trong hoạt động quản trị tài chính

Trong hoạt động quản trị tài chính, các nhà lãnh đạo và bộ phận tài chính doanh nghiệp phải thường xuyên đưa ra các quyết định tài chính mang tính chiến lược và ảnh hưởng trực tiếp đến sự ổn định và phát triển của công ty.

Có 4 nhóm quyết định tài chính cốt lõi mà doanh nghiệp cần hiểu rõ và thực hiện một cách bài bản, cụ thể:

• Quyết định đầu tư vốn là quá trình lựa chọn các phương án sử dụng ngân sách để đầu tư vào tài sản, dự án, sản phẩm hoặc công nghệ mới. Mục tiêu chính của quyết định này là tối ưu hóa lợi nhuận dài hạn thông qua việc phân tích chi phí đầu tư, ước tính dòng tiền tương lai và đánh giá mức độ rủi ro đi kèm. Nhà quản lý cần cân nhắc kỹ giữa hiệu suất đầu tư và khả năng sinh lời thực tế để đảm bảo việc sử dụng vốn mang lại giá trị cao nhất cho doanh nghiệp.
• Quyết định về hỗ trợ vốn liên quan đến việc lựa chọn nguồn tài trợ cho các hoạt động kinh doanh – đó có thể là vốn vay từ ngân hàng, phát hành trái phiếu, hay tăng vốn chủ sở hữu thông qua phát hành cổ phiếu. Mỗi phương án tài trợ đều có những ưu và nhược điểm riêng về chi phí sử dụng vốn, ảnh hưởng đến quyền sở hữu, và mức độ rủi ro tài chính. Doanh nghiệp cần đánh giá kỹ lưỡng khả năng hoàn trả, sức khỏe tài chính và mục tiêu tăng trưởng để lựa chọn phương án huy động vốn phù hợp.
• Quyết định về thanh khoản ngắn hạn đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo dòng tiền ổn định để doanh nghiệp có thể vận hành liên tục. Nhà quản trị tài chính phải theo dõi sát sao các khoản thu – chi, thời gian luân chuyển hàng tồn kho, công nợ phải thu và dự phòng tiền mặt. Nếu không kiểm soát tốt thanh khoản, doanh nghiệp dễ rơi vào tình trạng thiếu hụt tiền mặt, gây gián đoạn hoạt động hoặc mất uy tín với đối tác.
• Cuối cùng, quyết định về cổ tức và lợi tức vốn liên quan đến việc phân phối lợi nhuận sau thuế cho cổ đông hoặc giữ lại để tái đầu tư cho hoạt động kinh doanh. Việc chia cổ tức giúp củng cố niềm tin của cổ đông, nhưng cũng đồng nghĩa với việc giảm nguồn vốn tái đầu tư. Ngược lại, giữ lại lợi nhuận sẽ tạo nguồn lực cho tăng trưởng nhưng có thể ảnh hưởng đến kỳ vọng nhận cổ tức của nhà đầu tư. Do đó, doanh nghiệp cần cân đối giữa lợi ích ngắn hạn và dài hạn khi đưa ra quyết định này.

7. Thực trạng về khó khăn và thách thức khi quản trị tài chính tại các doanh nghiệp ở Việt Nam

Theo thống kê, các doanh nghiệp Việt Nam – đặc biệt là khối doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) – đang đối mặt với nhiều thách thức lớn trong hoạt động quản trị tài chính.  Cụ thể:

Một trong những khó khăn phổ biến nhất là khả năng tiếp cận vốn vay còn hạn chế. Theo dữ liệu từ Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) và Ngân hàng Thế giới, có đến 41% doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Việt Nam gặp trở ngại khi vay vốn, chủ yếu do thiếu tài sản thế chấp, hồ sơ tài chính chưa đầy đủ hoặc thiếu minh bạch trong báo cáo. Điều này khiến doanh nghiệp bị hạn chế trong việc mở rộng sản xuất, đầu tư công nghệ hay nâng cao năng lực cạnh tranh.

Bên cạnh đó, năng lực quản lý dòng tiền và kiểm soát thanh khoản của nhiều doanh nghiệp vẫn còn yếu. Phần lớn doanh nghiệp chưa xây dựng được hệ thống quản trị dòng tiền bài bản, dẫn đến tình trạng mất cân đối thu – chi, thiếu vốn lưu động để duy trì hoạt động, đặc biệt trong những thời điểm thị trường biến động. Tình trạng này càng nghiêm trọng hơn khi chi phí đầu vào gia tăng, như nguyên vật liệu, vận chuyển, lãi suất, trong khi nhu cầu tiêu dùng trong nước sụt giảm. Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê (quý IV/2024), có 25,8% doanh nghiệp phản ánh giá đầu vào tăng là yếu tố cản trở chính, và 51,9% cho rằng nhu cầu thị trường trong nước thấp đã ảnh hưởng tiêu cực đến sản xuất kinh doanh.

Ngoài ra, một rào cản lớn khác là thiếu đội ngũ tài chính có chuyên môn và tư duy chiến lược. Nhiều doanh nghiệp nhỏ hiện vẫn chưa có bộ phận tài chính chuyên biệt, việc ra quyết định tài chính phần lớn dựa vào kinh nghiệm của chủ doanh nghiệp thay vì các phân tích dữ liệu định lượng. Điều này dẫn đến việc thiếu các kế hoạch tài chính dài hạn, khó kiểm soát chi phí, và không kịp thời phản ứng trước các biến động kinh tế.

Trong khi đó, áp lực cạnh tranh ngày càng lớn cũng là một yếu tố không thể bỏ qua. Báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy, 44,3% doanh nghiệp được khảo sát cho rằng cạnh tranh gay gắt trong ngành là rào cản đáng kể đối với hoạt động kinh doanh. Nếu không có hệ thống quản trị tài chính chặt chẽ, doanh nghiệp rất dễ bị mất phương hướng, lãng phí nguồn lực hoặc thậm chí đứng trước nguy cơ phá sản.

Những thực trạng nêu trên cho thấy rằng, quản trị tài chính không chỉ là vấn đề của riêng bộ phận kế toán, mà cần được xem là một phần trong chiến lược quản trị tổng thể của doanh nghiệp. Việc đầu tư vào hệ thống quản lý tài chính hiện đại, minh bạch và có khả năng phân tích dữ liệu theo thời gian thực là giải pháp then chốt giúp doanh nghiệp Việt Nam vượt qua thách thức và phát triển bền vững trong giai đoạn tiếp theo.

8. Phương pháp quản trị tài chính hiệu quả cho doanh nghiệp

Quản trị tài chính không chỉ là ghi chép sổ sách mà là yếu tố quyết định sự ổn định và phát triển của doanh nghiệp. Đặc biệt với các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Việt Nam, việc xây dựng chiến lược tài chính hiệu quả giúp tối ưu dòng tiền, kiểm soát rủi ro và nâng cao khả năng cạnh tranh. Các chiến lược cần lưu ý gồm:

Lập kế hoạch tài chính rõ ràng: Giúp định hướng hoạt động và chủ động trong việc phân bổ nguồn lực, đồng thời điều chỉnh theo tình hình thực tế.

Quản lý dòng tiền hiệu quả: Theo dõi dòng tiền vào – ra thường xuyên và duy trì quỹ dự phòng để tránh khủng hoảng tài chính.

Kiểm soát chi phí thông minh: Xác định chi phí cần thiết và loại bỏ lãng phí, ứng dụng phần mềm để theo dõi và tối ưu chi phí.

Ứng dụng công nghệ số: Sử dụng phần mềm kế toán và các công cụ hỗ trợ để tự động hóa quy trình, giảm sai sót và tiết kiệm thời gian.

Gắn kết chiến lược tài chính với mục tiêu dài hạn: Đảm bảo tài chính luôn phục vụ mục tiêu phát triển bền vững của doanh nghiệp.

9. Bộ giải pháp quản lý tài chính thông minh cho doanh nghiệp

Trong thời đại số hóa, việc quản trị tài chính không chỉ dừng lại ở việc ghi chép sổ sách hay lập báo cáo thủ công, mà cần được thực hiện một cách chủ động, minh bạch và tự động hóa. Để đạt được điều đó, doanh nghiệp cần đến những công cụ công nghệ phù hợp – và phần mềm kế toán online MISA AMIS chính là giải pháp toàn diện, hiện đại dành cho các doanh nghiệp Việt Nam.

MISA AMIS được thiết kế đặc biệt để phù hợp với thực tế vận hành của doanh nghiệp Việt, từ doanh nghiệp siêu nhỏ đến các doanh nghiệp đang tăng trưởng mạnh. Không cần đội ngũ kế toán chuyên sâu, chủ doanh nghiệp vẫn có thể theo dõi và kiểm soát tài chính mọi lúc, mọi nơi – ngay trên điện thoại hoặc máy tính bảng.

MISA AMIS không đơn thuần là phần mềm kế toán, mà là hệ thống quản trị tài chính thông minh, hỗ trợ doanh nghiệp kiểm soát toàn diện các hoạt động tài chính, từ thu – chi, công nợ, dòng tiền đến báo cáo quản trị theo thời gian thực. Với giao diện thân thiện và khả năng kết nối linh hoạt giữa các phòng ban, MISA AMIS giúp:

• Quản lý thu – chi, dòng tiền chủ động: Tự động ghi nhận hóa đơn, thanh toán, đối chiếu công nợ và dự báo dòng tiền chính xác theo từng ngày, tuần, tháng.
  
• Tự động lập báo cáo tài chính, báo cáo quản trị: Chỉ với vài thao tác, doanh nghiệp có thể xuất nhanh các báo cáo theo mẫu quy định hoặc tùy chỉnh theo nhu cầu quản lý nội bộ.
  
• Hỗ trợ ra quyết định nhanh chóng và chính xác: Hệ thống cung cấp các chỉ số tài chính trực quan như tỷ lệ chi phí, lợi nhuận gộp, hiệu suất sử dụng vốn… để hỗ trợ CEO trong việc đánh giá tình hình kinh doanh.
  
• Kết nối linh hoạt với hệ sinh thái quản trị doanh nghiệp: MISA AMIS dễ dàng tích hợp với phần mềm bán hàng, nhân sự, hóa đơn điện tử, ngân hàng điện tử…, tạo thành một hệ thống tài chính khép kín, đồng bộ.

Kết luận

Quản trị tài chính không chỉ là công việc nội bộ của bộ phận kế toán, mà là một phần không thể tách rời trong chiến lược điều hành doanh nghiệp. Khi được triển khai đúng cách, quản trị tài chính giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa kiểm soát rủi ro, tối ưu nguồn lực và sẵn sàng bứt phá trong môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Việc kết hợp giữa tư duy tài chính chiến lược và công cụ công nghệ như phần mềm kế toán online sẽ giúp chủ doanh nghiệp làm chủ tình hình tài chính – từ đó ra quyết định chính xác và phát triển bền vững

Phần mềm kế toán online MISA AMIS chính là trợ thủ đắc lực giúp doanh nghiệp của bạn:

• Tự động hóa toàn bộ quy trình tài chính – kế toán.
• Quản lý thu chi, công nợ, dòng tiền theo thời gian thực.
  Lập báo cáo tài chính – quản trị nhanh chóng, chính xác.
  
• Dễ dàng sử dụng, phù hợp cho cả doanh nghiệp không có đội ngũ tài chính chuyên sâu.

Đăng ký ngay để trải nghiệm 15 ngày dùng thử miễn phí phần mềm kế toán online MISA AMIS – công cụ tài chính hoàn hảo cho doanh nghiệp của bạn