ROI là gì? Cách tính và phương pháp cải thiện

ROI (Return on Investment) là công cụ quan trọng giúp đo lường mức độ hiệu quả của các khoản đầu tư, từ marketing, công nghệ cho đến vận hành kinh doanh. Nếu bạn đang băn khoăn không biết cách tính ROI ra sao, bao nhiêu là tốt, hay làm thế nào để tối ưu ROI trong từng chiến dịch

Trong bài viết này MISA AMIS sẽ hướng dẫn bạn chi tiết từ lý thuyết đến thực hành, giúp bạn dễ dàng áp dụng và cải thiện chỉ số ROI để tối ưu lợi nhuận và ra quyết định chính xác hơn trong kinh doanh.

1. ROI là gì?

1.1. Khái niệm

Chỉ số ROI (Return on Investment) phản ánh mức lợi nhuận mà doanh nghiệp thu được từ một khoản đầu tư cụ thể. Nói cách khác, chỉ số này giúp bạn trả lời câu hỏi: “Với mỗi đồng chi ra, tôi đang thu lại bao nhiêu đồng lợi nhuận?” Đây là công cụ thiết yếu để đánh giá hiệu quả của các hoạt động kinh doanh như chiến dịch marketing, mở rộng sản phẩm, đầu tư công nghệ, hay cải tiến quy trình nội bộ.

Trong môi trường kinh doanh hiện nay, nơi ngân sách và nguồn lực luôn có giới hạn, vai trò của ROI càng trở nên quan trọng. Nó giúp doanh nghiệp đánh giá và so sánh hiệu quả giữa các lựa chọn đầu tư khác nhau. Ví dụ, nếu một chiến dịch marketing được đầu tư 100 triệu đồng và mang lại 150 triệu đồng lợi nhuận, thì ROI là 50%. Trong khi đó, một chiến dịch khác có cùng chi phí đầu tư nhưng tạo ra 180 triệu lợi nhuận sẽ tương ứng với ROI 80% – và rõ ràng, đây là lựa chọn đáng cân nhắc hơn về mặt hiệu quả sử dụng ngân sách.

1.2. Ý nghĩa của ROI trong hoạt động kinh doanh

Ý nghĩa của ROI không chỉ nằm ở con số phần trăm mà còn là căn cứ giúp lãnh đạo đưa ra những quyết định tài chính chính xác và có cơ sở dữ liệu. Khi doanh nghiệp triển khai nhiều chiến dịch cùng lúc, chỉ số ROI đóng vai trò là công cụ định lượng rõ ràng để so sánh và đánh giá mức độ hiệu quả giữa các lựa chọn đầu tư. Ví dụ, nếu chiến dịch A có ROI đạt 40% trong khi chiến dịch B chỉ đạt 15%, nhà quản lý hoàn toàn có thể đưa ra quyết định tái phân bổ ngân sách hoặc thay đổi chiến lược dựa trên dữ liệu thực tế.

Không dừng lại ở đó, vai trò của ROI còn thể hiện rõ trong việc kiểm soát chi phí và đo lường hiệu suất theo thời gian. Một chiến dịch từng mang lại ROI cao nhưng sau đó sụt giảm có thể là tín hiệu cho thấy nội dung quảng bá đã không còn hấp dẫn, chi phí vận hành bị đội lên, hoặc sản phẩm/dịch vụ không còn phù hợp với nhu cầu khách hàng. Việc theo dõi chỉ số ROI định kỳ sẽ giúp doanh nghiệp phát hiện các điểm nghẽn, điều chỉnh kế hoạch và tối ưu chiến lược nhanh chóng, tránh rơi vào tình trạng đầu tư không sinh lời.

Ý nghĩa của ROI trong kinh doanh hiện đại còn nằm ở việc hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh. Trong môi trường thị trường biến động liên tục, doanh nghiệp không thể dựa vào cảm tính để ra quyết định. Những số liệu như ROI mang lại cái nhìn thực tế, khách quan, hỗ trợ cho các bộ phận như marketing, bán hàng, tài chính cùng phối hợp hiệu quả, đưa ra các chiến lược ngắn hạn và dài hạn phù hợp hơn.

Phần mềm tự động hóa quy trình Marketing hàng đầu Việt NamThử ngay MISA AMIS AIMARKETING

2. Các yếu tố ảnh hưởng đến chỉ số ROI

Chỉ số ROI (Return on Investment) là một trong những công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp đo lường hiệu quả đầu tư và ra quyết định kinh doanh sáng suốt. Tuy nhiên, chỉ số ROI không tự động phản ánh hiệu quả – nó là kết quả tổng hòa của nhiều yếu tố ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp trong suốt quá trình đầu tư. Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến ROI giúp doanh nghiệp không chỉ đánh giá được hiệu quả hoạt động hiện tại mà còn tối ưu chiến lược trong tương lai.

2.1. Chi phí đầu tư ban đầu

Yếu tố đầu tiên và cũng là nền tảng cơ bản để tính toán chỉ số ROI chính là chi phí đầu tư ban đầu. Đây không chỉ bao gồm ngân sách tài chính mà còn có các yếu tố như chi phí nhân sự, phần mềm, công cụ hỗ trợ, nền tảng công nghệ, chi phí đào tạo, và đặc biệt là thời gian mà đội ngũ bỏ ra để triển khai dự án. Một khoản đầu tư càng lớn thì kỳ vọng ROI càng cao. Tuy nhiên, nếu phân bổ chi phí không hiệu quả, thiếu kiểm soát hoặc vượt ngoài năng lực quản trị, thì chỉ số ROI có thể sụt giảm nghiêm trọng.

Do đó, doanh nghiệp cần đảm bảo có kế hoạch phân bổ chi phí hợp lý và linh hoạt, đồng thời theo dõi thường xuyên để điều chỉnh khi cần thiết. Đây là một trong các yếu tố ảnh hưởng đến ROI phổ biến nhưng dễ bị bỏ qua trong thực tiễn.

2.2. Doanh thu hoặc lợi nhuận thu được

Một yếu tố mang tính quyết định trong việc đo lường chỉ số ROI chính là doanh thu hoặc lợi nhuận ròng thu được sau khi thực hiện hoạt động đầu tư. Chỉ số ROI được tính bằng lợi nhuận chia cho chi phí đầu tư, do đó, nếu doanh thu tăng mà chi phí giữ nguyên (hoặc giảm), ROI sẽ được cải thiện. Ngược lại, nếu doanh thu thấp hơn kỳ vọng, ROI sẽ không đạt hiệu quả như mong muốn.

Tuy nhiên, điều quan trọng là phải tính toán đầy đủ cả các chi phí ẩn như chi phí bảo trì hệ thống, chi phí hỗ trợ sau bán hàng, hoặc chi phí cơ hội khi lựa chọn đầu tư vào dự án này thay vì dự án khác. Việc thiếu sót trong tính toán lợi nhuận thực tế sẽ khiến doanh nghiệp đánh giá sai về các yếu tố ảnh hưởng đến ROI, từ đó đưa ra quyết định thiếu chính xác.

2.3. Thời gian hoàn vốn

Một chỉ số quan trọng đi kèm với ROI chính là thời gian hoàn vốn – tức khoảng thời gian cần thiết để doanh nghiệp thu hồi lại chi phí đầu tư ban đầu và bắt đầu tạo ra lợi nhuận dương. Đây là một trong các yếu tố ảnh hưởng đến ROI có tính chất chiến lược, đặc biệt trong các dự án dài hạn như đầu tư phần mềm, cải tiến quy trình vận hành, hoặc phát triển sản phẩm mới.

Hai dự án có cùng ROI nhưng khác biệt về thời gian hoàn vốn có thể dẫn đến tác động tài chính rất khác nhau. Dự án có thời gian hoàn vốn ngắn hơn sẽ giảm thiểu rủi ro và giải phóng nguồn lực sớm hơn để tái đầu tư. Do đó, doanh nghiệp cần không chỉ xem xét mức ROI cuối cùng mà còn phải đánh giá yếu tố thời gian – liệu ROI đó đạt được trong 2 tháng, 6 tháng hay 1 năm?

2.4. Hiệu suất vận hành và năng lực đội ngũ

Không thể phủ nhận rằng chỉ số ROI chịu ảnh hưởng rất lớn từ hiệu suất hoạt động nội bộ và năng lực thực thi của đội ngũ. Một chiến lược dù tốt đến đâu cũng khó tạo ra ROI cao nếu đội ngũ triển khai thiếu kinh nghiệm, thiếu phối hợp, hoặc thiếu công cụ hỗ trợ phù hợp.

Các yếu tố ảnh hưởng đến ROI từ bên trong doanh nghiệp thường bao gồm: kỹ năng của nhân sự, tính rõ ràng của quy trình, khả năng thích nghi với thay đổi, và năng lực quản trị dự án. Việc đầu tư đúng mức vào đào tạo nhân sự, chuẩn hóa quy trình và tối ưu hệ thống công nghệ có thể tạo ra tác động tích cực rõ rệt đến ROI trong dài hạn.

3. Công thức tính ROI chuẩn nhất

3.1. Công thức doanh thu – chi phí

Các doanh nghiệp có thể theo dõi ROI tiếp thị bằng cách xem tỷ lệ chi phí hoặc tỷ lệ hiệu quả theo công thức sau:

ROI= Doanh thu/ Chi phí = Doanh số – Chi phí/ Chi phí

Một chiến dịch marketing hiệu quả có thể tạo ra tỷ lệ chi phí là 5:1, với ROI tiếp thị đơn giản là 400%. Một chiến dịch tuyệt vời có thể tạo ra tỷ lệ chi phí là 10:1 với ROI tiếp thị đơn giản là 900%.

Điều quan trọng là phải nhất quán xác định lợi nhuận/chi phí và ROI tổng thể mà doanh nghiệp sẽ tính đến trong các nỗ lực đo lường ROI tiếp thị. Hãy cân nhắc bao gồm những điều sau:

• Chi phí chung và chi phí nội bộ
• Phí đại lý
• Mua phương tiện truyền thông
• Chi phí sáng tạo

3.2. Tính ROI qua số lượng khách hàng tiềm năng

Các nhà tiếp thị cũng có thể tính toán ROI thông qua giá trị trọn đời của khách hàng (CLV – Customer Lifetime Value), giúp làm sáng tỏ giá trị của từng mối quan hệ khách hàng riêng lẻ với một thương hiệu. Công thức này giúp đánh giá ROI dài hạn trong suốt vòng đời của người tiêu dùng. Để thực hiện việc này, các doanh nghiệp có thể sử dụng công thức sau:

3.3. Ví dụ về cách tính ROI cụ thể

Một doanh nghiệp Y buôn bán nước xả vải tổng kết doanh thu sau 1 tháng kinh doanh là 200 triệu đồng. Trong đó, họ đã bỏ ra 15 triệu cho việc xây dựng các POSM quảng cáo, 10 triệu cho phí đại lý, 10 triệu cho các chi phí marketing trực tuyến và 2 triệu cho các hoạt động phát sinh khác. Như vậy có thể dễ dàng tính toán tỷ suất lợi nhuận ROI như sau:

ROI =Doanh số – Chi phí/ Chi phí = 200- (15+10+10+2)/ 15+10+10+2 = 4,4

Ta dễ dàng nhận thấy, chỉ số ROI trong hoạt động tháng này của doanh nghiệp Y là 440%. Tỷ lệ chi phí là 4,4:1. Có thể nói đây là một chiến dịch marketing hiệu quả.

Ví dụ tiếp theo về một doanh nghiệp X, họ chi 100 triệu để đặt và tạo quảng cáo trên nền tảng trực tuyến. Đổi lại họ nhận được 8 lần nhấp chuột và 6 lượt mua hàng từ đó. Mỗi khách hàng mới mang lại 200 triệu doanh thu. Từ đó ta tính được:

ROI =[8 x 6/8 x 200] – 100/ 100 = 11

Đối với trường hợp này, công ty thu được chỉ số ROI là 1100%. Chứng tỏ được chiến dịch marketing của doanh nghiệp là một chiến dịch lý tưởng.

4. ROI bao nhiêu là tốt?

Việc xác định chỉ số ROI bao nhiêu là tốt luôn là vấn đề được nhiều nhà quản lý và chủ doanh nghiệp quan tâm. Thực tế, không có một con số “chuẩn” cố định nào áp dụng cho mọi tình huống. Mức ROI bao nhiêu là tốt còn tùy thuộc vào ngành nghề, mục tiêu tài chính, thời gian đầu tư và mức độ rủi ro mà doanh nghiệp chấp nhận.

4.1. Mức độ chấp nhận rủi ro

Mỗi doanh nghiệp hoặc nhà đầu tư đều có ngưỡng chịu đựng rủi ro khác nhau. Doanh nghiệp ưa ổn định sẽ thấy ROI ở mức 5–10% là đủ tốt vì đảm bảo an toàn dòng tiền. Trong khi đó, những doanh nghiệp có khẩu vị rủi ro cao, đặc biệt trong các lĩnh vực khởi nghiệp, công nghệ, đầu tư mạo hiểm, có thể kỳ vọng mức ROI từ 20% trở lên.

Vì vậy, ROI bao nhiêu là tốt cần đặt trong mối tương quan với khả năng chịu rủi ro. Không nên so sánh ROI giữa hai doanh nghiệp có chiến lược rủi ro hoàn toàn khác nhau.

4.2. Thời gian hoàn vốn

Chỉ số ROI không chỉ là con số tĩnh – mà còn phụ thuộc lớn vào khoảng thời gian cần thiết để đạt được lợi nhuận đó. ROI 15% trong 6 tháng sẽ giá trị hơn nhiều so với ROI 20% trong vòng 3 năm, nếu xét về tính thanh khoản và cơ hội tái đầu tư.

Đối với đầu tư ngắn hạn như chiến dịch quảng cáo online, doanh nghiệp có thể kỳ vọng ROI từ 100% trở lên nếu chiến dịch hiệu quả. Ngược lại, với các dự án dài hạn như xây dựng nhà máy, nền tảng công nghệ hay mở rộng thị trường mới, ROI chỉ từ 10–15% mỗi năm cũng được coi là tốt nếu đảm bảo tăng trưởng bền vững.

Do đó, khi đặt câu hỏi ROI bao nhiêu là tốt, doanh nghiệp cần cân nhắc kỹ yếu tố thời gian đi kèm.

4.3. Mức ROI trung bình theo ngành

Không phải ngành nghề nào cũng có mức ROI như nhau. Ví dụ: ngành bán lẻ có thể hoạt động tốt với ROI 5–10% nhờ tốc độ quay vòng vốn nhanh, trong khi bất động sản hoặc công nghệ thường yêu cầu ROI từ 15–30% để bù đắp cho chi phí cố định lớn và chu kỳ lợi nhuận dài.

Hiểu được mức chỉ số ROI trung bình của ngành mình đang hoạt động là cách tốt nhất để xác định kỳ vọng hợp lý. ROI bao nhiêu là tốt cần dựa trên mặt bằng chung, để không kỳ vọng quá thấp gây lãng phí tiềm năng, hoặc đặt mục tiêu quá cao dẫn đến thất vọng hoặc rủi ro tài chính.

4.4. Mục tiêu và kỳ vọng cá nhân/doanh nghiệp

Cuối cùng, định nghĩa “ROI bao nhiêu là tốt” nên xuất phát từ chính chiến lược và mục tiêu của tổ chức. Nếu mục tiêu là tối đa hóa lợi nhuận trong ngắn hạn, doanh nghiệp sẽ đặt ra mức ROI khác so với mục tiêu phát triển thương hiệu bền vững hoặc mở rộng thị phần dài hạn.

Ví dụ, một startup trong giai đoạn đầu có thể chấp nhận ROI âm hoặc rất thấp, miễn là tăng trưởng người dùng và nhận diện thương hiệu diễn ra mạnh mẽ. Ngược lại, doanh nghiệp đã hoạt động ổn định nhiều năm sẽ ưu tiên ROI dương và đều đặn, phản ánh hiệu quả vận hành.

5. Các cách để cải thiện chỉ số ROI hiệu quả

Việc tối ưu chỉ số ROI không chỉ giúp doanh nghiệp nắm bắt hiệu quả đầu tư mà còn là chìa khóa để nâng cao lợi nhuận và phát triển bền vững. Vậy cách cải thiện chỉ số ROI như thế nào cho hiệu quả? Dưới đây là những giải pháp thực tiễn mà bất kỳ doanh nghiệp nào cũng có thể áp dụng:

5.1. Tối ưu chi phí đầu tư ngay từ đầu

Một trong những cách cải thiện chỉ số ROI rõ ràng nhất là cắt giảm chi phí không cần thiết. Doanh nghiệp nên thường xuyên rà soát các khoản đầu tư để xác định những hạng mục có thể tiết giảm hoặc thay thế. Việc đàm phán lại với nhà cung cấp, sử dụng công cụ miễn phí hoặc chi phí thấp, và tránh lãng phí nguồn lực sẽ giúp tối ưu dòng tiền và giảm áp lực tài chính. Từ đó, chi phí đầu vào giảm, chỉ số ROI tự nhiên được cải thiện.

5.2. Tối ưu quy trình vận hành bằng tự động hóa và công nghệ

Tự động hóa quy trình làm việc không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, giảm sai sót mà còn nâng cao năng suất toàn đội ngũ. Doanh nghiệp nên ứng dụng phần mềm quản lý bán hàng, CRM, hoặc các nền tảng số để theo dõi hiệu quả đầu tư và đưa ra điều chỉnh kịp thời. Đây là một trong những cách cải thiện chỉ số ROI bền vững, đặc biệt phù hợp với doanh nghiệp vừa và nhỏ đang muốn tối ưu nguồn lực.

Dùng thử phần mềm AMIS CRM

5.3. Tăng doanh thu thông qua cải tiến sản phẩm và chiến lược bán hàng

Một chỉ số ROI cao không thể thiếu yếu tố doanh thu bền vững. Doanh nghiệp nên tập trung vào cải thiện chất lượng sản phẩm/dịch vụ, đồng thời triển khai các chiến lược tăng giá trị đơn hàng như upsell, cross-sell hay chương trình khách hàng thân thiết. Việc chăm sóc khách hàng hiệu quả cũng góp phần gia tăng tỉ lệ quay lại và tạo ra doanh thu lặp lại yếu tố quyết định trong việc cải thiện ROI dài hạn.

5.4. Đo lường và đánh giá thường xuyên

Một chiến lược thông minh là chiến lược có thể đo lường. Doanh nghiệp nên đặt KPIs cụ thể cho từng chiến dịch đầu tư và theo dõi sát sao tiến độ. Dựa trên dữ liệu thực tế, bạn có thể nhanh chóng điều chỉnh ngân sách, thay đổi cách tiếp cận, hoặc loại bỏ các hoạt động không hiệu quả. Đánh giá định kỳ chính là công cụ quan trọng để cải thiện ROI liên tục.

6. Kết luận

Hiểu rõ chỉ số ROI chính là bước đầu tiên giúp doanh nghiệp quản lý tốt hiệu quả đầu tư. Với công thức tính đơn giản nhưng mang giá trị phân tích cao, ROI giúp doanh nghiệp xác định đâu là khoản đầu tư sinh lời, đâu là rủi ro cần hạn chế.

Trên thực tế, việc thường xuyên theo dõi và tối ưu chỉ số ROI không chỉ giúp tiết kiệm chi phí, tăng lợi nhuận mà còn nâng cao khả năng ra quyết định chiến lược. Đây là yếu tố sống còn để doanh nghiệp phát triển bền vững trong môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt.  Đừng để mỗi khoản đầu tư trở thành một phép thử may rủi. Hãy bắt đầu đo lường chỉ số ROI ngay hôm nay để tối ưu nguồn lực và nâng cao hiệu quả kinh doanh toàn diện.